Peuters die naar hartenlust krassen met zwart. Pubers die geen kleuren gebruiken. Kinderen die wel heel vaak met zwart tekenen. Zijn ze allemaal depressief?! Of kan het ook iets anders zijn…

Op mijn Facebookpagina Kindertekeningen Beter Begrijpen ‘lees’ ik iedere week tekeningen die door lezers worden geplaatst. Heel erg leuk om te doen en leerzaam!

Meerdere keren kreeg ik een vraag over het gebruik van zwart in een kindertekening. Mijn kind gebruikt veel zwart; is hij depressief? Wat moet je nou met zwart in de tekendoos van een 3 jarige? Eruit halen, omdat het zo somber is? Of erin laten zitten?

De tekendoos

Dat bepaal je natuurlijk helemaal zelf. Zo simpel is het dan weer wel. Ik kies ervoor om zwart in de tekendoos te laten. Wel is het zo dat jonge kinderen minder behoefte hebben aan kleurnuances. Hoe ouder kinderen worden, hoe meer waarde zij hechten aan ‘het precieze kleurtje’. Met de primaire kleuren kom je al een heel eind voor kinderen tot een jaar of 4,5. Zoals gezegd; bij mij zit die kleur er ook gewoon bij. Ik vertel je graag waarom.

Zwart heeft voor veel mensen een zwaar gevoel. De associatie met dood, somberheid en depressie is snel gemaakt. Zeker in onze Nederlandse cultuur waar zwart veel gebruikt wordt rondom rouw en dood.

Maar het is ook een uiting van kracht. Veel mensen die aanzien (willen) hebben, dragen deze kleur. Het straalt onkwetsbaarheid uit. Het geeft een grens aan; kom niet te dicht bij.

Peuterpuberteit

Bij tekeningen van jonge kinderen is mijn ervaring dat de kleur zwart in de ‘peuterpubertijd’ regelmatig gebruikt wordt. De fase waarin peuters dwars liggen, ‘nee’ zeggen en hun eigen wil ontwikkelen. In opstand komen tegen de heersende autoriteit (ouders). Ook later in de puberteit gebruiken veel pubers zwart in hun tekening. Wederom een fase van in opstand komen en eigen identiteit ontwikkelen. Dit is bij beide fasen dan ook terug te zien in het gedrag in het dagelijks leven. Op zulke momenten wordt extra duidelijk dat tekenen, naast spel, een verwerkingsvorm is van de gevoelens en ervaringen van kinderen.

Ontdekken en ontwikkelen

Ook gebeurt het dat een kind, dat zwarte potloden of stiften gebruikt, in opstand komt tegen een situatie in het dagelijks leven waar hij moeilijk uiting aan kan geven met woorden, maar wel last van heeft. Het kind geeft mogelijk een signaal af waar je als leerkracht of ouder extra alert op kunt zijn. Is er iets aan de hand of is het een eenmalige uiting?

Vaak laat het gebruik van de kleur zwart zien dat het kind in opstand komt. Het er niet mee eens is. Zijn eigenheid aan het ontdekken en ontwikkelen is. En dat kan behoorlijk verwarrend zijn…

Deze donkere kleur kan ook een uiting zijn van veel gevoelens door elkaar en moeite hebben met deze te duiden, laat staan uiten. Alles gaat door elkaar heen van binnen en het kind heeft geen idee wat hij nou eigenlijk voelt. Een intensieve binnenwereld dus.

Echte denkers

Sommige kinderen zijn echte denkers. Ze piekeren wat af. Het is bijzonder om te zien dat veel van deze kinderen graag schetsen met grijs potlood en liever geen kleuren gebruiken. Dan kunnen ze telkens het beeld dat ze in hun hoofd hebben aanpassen. Met gum.

Een gebrek aan kleur of het gebruik van zwart kan duiden op zwaarmoedigheid, maar hoeft dus helemaal niet zo te zijn. Belangrijk is dat je meerdere signalen, die het kind afgeeft met zijn gedrag en houding, in de gaten houdt en bij elkaar optelt. Ga alsjeblieft niet af op 1 ‘zwarte’ tekening; tekeningen zijn een momentopname. Op een ander moment voelt een kind zich weer anders en tekent iets anders. Duurt een ‘zwarte fase’ (of zwart-wit) langere tijd dan is het goed de stemming van je kind in de gaten te houden.

Is dat niet het geval? Dan veel succes met de dwarse buien, die je in deze opstandige fase vast en zeker weleens voor je kiezen krijgt ? ! Heb je trouwens mijn online training ‘Opvoeden in Verbinding ‘ al eens gezien? Komt heel goed van pas in dit soort fases.

Warme groet,

Eveline