Een nieuw jaar, een nieuwe ik. De basisscholen hangen na de zomervakantie weer vol met zelfportretten van de kinderen. Als nieuwsgierige leerkracht of ouder heb je hiermee goud in handen! Want aan de manier waarop een kind zichzelf tekent, kun je aflezen met welk gevoel hij het nieuwe schooljaar begint. En wat hij van jou nodig heeft.

Een nieuwe klas, een andere juf of meester… Ervaart een kind dit als spannend of heeft hij er juist zin in? Voelt hij zich veilig in de nieuwe situatie? Een ‘Dit-ben-ik’-tekening, ofwel menstekening, geeft inzicht in zijn gevoelens, gedachten en behoeften op dat moment. Maar waar let je dan op?

Verhoudingen zijn veelzeggend

Er zijn een aantal vragen die je jezelf kunt stellen om de achterliggende betekenis te ontdekken. Te beginnen met de relatie tussen hoofd, romp en ledematen: zijn deze in verhouding of heeft een van de drie de overhand? Het hoofd staat voor het denken en is de plek waar via zintuigen veel prikkels binnenkomen. De romp voor het verwerken of juist het vasthouden van emoties. De armen en benen staan voor het kunnen uiten van (lees: het handen en voeten geven aan) gevoelens en gedachten. Is bijvoorbeeld de romp in verhouding het grootst getekend, dan ligt de nadruk op het gevoelsleven. De kans is groot dat je te maken hebt met een kind dat vooral vanuit zijn gevoel handelt. Is het hoofd nadrukkelijk getekend dan ‘zit’ het kind veel in zijn hoofd; een echte denker, piekeraar of prikkelgevoelig.

Zwaaien om gezien te worden

Ook op een gedetailleerder niveau kun je naar de tekening kijken.

Zo kan het gedeelte tussen de buik en benen veelzeggend zijn wat betreft zindelijkheid, vooral bij kleuters. Is dit nog open of ietwat onrustig getekend? Dan heeft het kind nog moeite op dit gebied of heeft in de afgelopen jaren een grote rol gespeeld. Is dit stukje (onderzijde romp) gesloten getekend, dan kun je ervan uitgaan dat hij in controle is over zijn blaas en sluitspieren.

Soms zie je lichaamsdelen los van elkaar getekend; het kind zijn lichaamsbewustzijn is dan nog onvoldoende ontwikkeld. Dit zie je wel bij kinderen die ‘vluchtig’ zijn in gedrag, met hun aandacht op verschillende plekken tegelijk, snel afgeleid.

Let ook op de benen. Zijn deze goed vormgegeven, staan ze stevig op de grond? Dan lijkt het erop dat het kind zijn plek weet en begrijpt wat er van hem verwacht wordt. Heeft hij zichzelf met slappe, dunne beentjes getekend of ontbreekt de grondlijn, dan kan dit staan voor onzekerheid en letterlijk moeite hebben om zichzelf overeind te houden (zelfstandigheid, op eigen benen staan).

Staan de armen ver van het lichaam af of juist niet? Verlegen kinderen of kinderen die ‘de kat uit de boom kijken’ zullen de armen eerder dicht bij het lijf tekenen. Kinderen die moeite hebben met sociaal inzicht tekenen de handen veelal in de zakken of achter de rug. Zwaaien de handen, of heeft het kind zichzelf letterlijk op een voetstuk gezet, dan geeft dit aan dat hij wat meer gezien wil worden.

Met kleding geeft een kind eigenheid aan een individu. Herkenbaarheid van zichzelf en de ander. Hoe meer details en accessoires, hoe meer eigenheid hij zichzelf toe-eigent.

Tekent het kind zichzelf met of zonder gezelschap?

Sommige kinderen houden zich keurig aan de opdracht en tekenen alleen zichzelf. Anderen hebben meer oog voor wat er om hen heen gebeurt en tekenen er meer bij. Wat in dat geval groot getekend is en centraal staat, is voor de beleving van het kind het belangrijkst. Tekent hij bijvoorbeeld zijn familie en daarbij zijn jongere broertje het grootst, dan kan dit bijvoorbeeld betekenen, dat hij het gevoel heeft dat zijn broertje meer aandacht krijgt dan hij, dat hij heel veel van zijn broertje houdt of dat zijn broertje heel veel ruimte binnen het gezin inneemt.

Zoals je leest, geeft zo’n ‘Dit ben ik’-tekening veel informatie over hoe het kind zich voelt en waar het behoefte aan heeft. Ben je juf of leraar, of komt jouw kind met een menstekening thuis, neem dan even de tijd om de beeldentaal van de tekening te begrijpen.

Wil je meer weten over hoe je een kindertekening leest en begrijpt? Bekijk dan eens de training ‘Kindertekeningen lezen & begrijpen’

Warme groet,

Eveline